Tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 salgını ülkemizde de hızla yayılmaya devam ediyor. Her geçen gün yükselen hasta ve vaka sayıları vatandaşları koronavirüs konusunda araştırma yapmaya sevk etti. Koronavirüs pozitif çıkan hastaların bir kısmına uygulanan entübe etmek ne anlama geliyor? entübe hasta ne demek? Entübe olmak ne anlama geliyor? Entübe hasta iyileşir mi?
Ayrıntılar haberimizde.... Entübasyon, endotrakeal tüp adı verilen ince bir tüpün ağızdan solunum yoluna doğru ilerletilmesi işlemidir. Bu yöntem sayesinde hasta ventilatör adı verilen bir cihaza bağlanmış olur. Hastalara anestezi, sedasyon veya ağır hastalık durumunda solunum desteği sağlamak için entübasyon işlemi uygulanır. Tüm bu nedenler göz önünde bulundurulduğunda entübasyon işlemine günümüzde yaygın şekilde rastlanır.
Entübasyon İşlemi Nasıl Yapılır?Entübasyon işlemi öncesi hasta anestezi veya sedasyon altındadır veya ağır hastalığından dolayı bilinci tam olarak yerinde değildir. Bu sebepler hastanın ağız ve solunum yolunun daha rahat açılmasına olanak tanır. Entübasyon öncesinde hasta düz bir şekilde sırt üstü yatırılır ve entübasyonu yapacak kişi hastanın başının olduğu tarafa geçer. İşlemi uygulayacak kişi hastanın yüzünü görebilecek şekilde başında durur. Sonra hastanın ağzı nazikçe açılır ve ucunda ışık olan bir cihaz yardımıyla yavaşça boğaza doğru ilerlenir. Dilin solunum yolunu kapatmaması amacıyla işlem sırasında dile basınç uygulanır. Boğaza ilerletilen tüp solunum yollarına kadar ilerletilmeye devam eder ve doğru yere kadar getirilir. Entübasyon tüpü, istenilen yere geldiğinde tüpün içerisindeki küçük balon şeklindeki yapı açılır ve böylece tüpün yeri sabitlenir. Entübasyon işleminin doğru yapılıp yapılmadığının kontrolü için steteskopla hastanın akciğerleri dinlenir. Eğer hastanın akciğerlerinden solunum sesleri alınıyorsa entübasyon doğru yapılmış demektir.
Ağız veya boğazla ilgili yapılacak operasyonlarda, hastanın solunum desteği nazal entübasyon ile sağlanır. Nazal entübasyonda, nazotrakeal tüp adı verilen tüp burundan üst solunum yollarına doğru ilerletilir. Bu sayede hasta ağızla ilgili operasyonlar sırasında burundan ilerletilen tüp ile solunumuna devam eder. Normal şartlarda ağızdan yapılan endotrakeal entübasyon, uygulaması daha kolay bir işlem olduğundan daha sık tercih edilir. Ancak bazı özel durumlarda nazal entübasyon uygulanması gerekebilir.Çocuklarda yapılan entübasyon ya da diğer adıyla pediatrik entübasyon, yetişkinlerdeki ile aynı şekilde yapılır. Ancak çocukların solunum yolları daha dar olduğundan işlem sırasında daha küçük çaplı aletler kullanılması gerekir. Örneğin çocuklarda kullanılan endotrakeal tüp daha küçük çapılıdır. Bu tüpün boyutu, çocuklar arasında da yaşa ve çocuğun boyutuna bağlı olarak bazı farklılıklar gösterir. Çocuklardaki dar hava yolu nedeniyle entübasyon işlemi daha zor hale gelir. Entübasyonu deneyimli bir kişinin, çok dikkatli bir şekilde yapması gerekir. Bazı durumlarda entübasyonu kolaylaştırmak için fiberobtik cihazlardan yardım alınır. Fiberoptik cihaz, entübasyon tüpünün içerisine konulur ve bu cihazdan elde edilen görüntü eş zamanlı olarak dışarıdan monitörize edilir. Böylece tüpün solunum yolunda doğru bir şekilde ilerleyip ilerlemediği görülmüş olur. Tüp istenen bölgeye geldiğinde içerisindeki fiberoptik cihaz çıkarılır ve solunum desteği başlar. Yenidoğan ve bebeklerde entübasyon için nazal entübasyona da başvurulabilir.Hastanın entübasyon ihtiyacı bittikten sonra ekstübasyon işlemine yani tüpü çıkarma işlemine geçirir. Bu işlem için öncelikle tüpün vücut dışında sabitlendiği noktadan ayrılması gerekir. Sabitlenen bu bölge serbestleştirildikten sonra tüpü solunum yoluna sabitleyen balon kısmı söndürülür. Balon da söndürüldükten sonra entübasyon tüpü nazikçe çekilerek vücut dışına çıkarılır. Hasta artık kendi başına soluk alıp vermeye başlar. Ekstübasyon sonrası hasta yakından takip edilir. Hastada herhangi bir solunum sıkıntısı gözlenirse, oksijen saturasyonunda bir düşme olursa farklı solunum desteği uygulamaları gündeme gelebilir.Ekstübasyon sonrası boğazda ciddi ağrı, yutmada güçlük, göğüs ağrısı, nefes darlığı, yüzde şişme gibi belirtileri gösteren hastaların mutlaka bir sağlık görevlisini durumdan haberdar etmesi gerekir.
Entübasyonun Riskleri Nelerdir?Her girişimsel işlemde olduğu gibi hastayı entübe etmek de bazı riskleri beraberinde getirir. Entübasyon süresi uzadıkça bu risklerin ya da komplikasyonların görülme ihtimali artar.Entübasyonun beraberinde getirdiği riskler:
Entübasyon Sırasında Beslenme Nasıl Olur?Hastaya uygulanan entübasyon kısa süreliyse, örneğin birkaç saatlik bir operasyon için entübe edilip sonra hemen tüpün çıkarılması planlanıyor ise hastanın beslenme ihtiyacı olmaz. Bu durumda hastadan tüp çıkarıldıktan sonra doktorun önerdiği zamanda hasta normal beslenmesine başlayabilir. Ancak entübasyonun daha uzun süreceği durumlarda hastanın beslenme ihtiyacının giderilmesi gerekir. Bu durumlarda beslenme, damar yolu (IV) aracılığıyla ya da mideye yerleştirilen tüp aracılığıyla yapılır. Damar yoluyla beslenmede hastanın ihtiyaç duyduğu miktarda karbonhidrat, protein gibi makromolekülleri ve sıvıyı içeren bir karışım hazırlanır. Bu karışım hastaya damar yolu aracılığıyla yavaş yavaş verilir. Özellikle hastanın uzun süre entübe kalacağı durumlarda ise hastanın midesine tüp ilerletildiği beslenme yöntemi kullanılabilir. Hastanın ağzından küçük bir tüpün mideye doğru ilerletildiği orogastrik ya da burnundan bir tüpün mideye ilerletiliği nazogastrik yöntemle hasta beslenebilir. Bu yöntemlerde hastanın tüketeceği besinler ince bir tüp aracılığıyla mideye gider. Bu beslenme yöntemleri, normal beslenmeye daha çok benzediğinden özellikle uzun süreli entübasyonlarda kullanılabilir.
Ayrıntılar haberimizde.... Entübasyon, endotrakeal tüp adı verilen ince bir tüpün ağızdan solunum yoluna doğru ilerletilmesi işlemidir. Bu yöntem sayesinde hasta ventilatör adı verilen bir cihaza bağlanmış olur. Hastalara anestezi, sedasyon veya ağır hastalık durumunda solunum desteği sağlamak için entübasyon işlemi uygulanır. Tüm bu nedenler göz önünde bulundurulduğunda entübasyon işlemine günümüzde yaygın şekilde rastlanır.
Peki entübe nedir?
Entübe, solunum sıkıntısı yaşayan, kendi kendine yeterince nefes alamayan hastalarda solunum yoluna ağız ya da burun yoluyla özel bir tüp yerleştirilmesi anlamına gelemektedir. Entübe etmek aynı zamanda ameliyat süresince hastanın solunum cihazına bağlanması anlamına da gelmekte.Bir çok ameliyatta, ameliyatı yapabilmek için hastayı uyutmak ve kaslarını gevşetici ilaçlar vermek gerekli. Bu ilaçlar hastanın kendi kendine nefes almasına engel teşkil ettiğinden ameliyat boyunca hastanın solunum cihazına bağlanması, bunun için de entübe edilmesi gerekebilir.Entübasyon ne demek?
Kendi kendine yeterli soluk alamama durumu olarak da tanımlanabilen solunum yetmezliği olan hastaları solunum cihazına bağlayabilmek için ağızdan nefes borusuna ulaşan bir boru takmak gerekir. Bu boru takma işlemine ise "entübasyon" denir.Entübe hasta kimlere denir?Acil servise başvuran her hastada öncelikle gereken hava yolu açıklığı ve sürekliliği sağlanır. Hastalar hava yolunu tehdit eden olası durumlar için muayene edilir. Olası semptomlar ve hava yolunu etkileyen travmalar değerlendirilir. Ancak hava yolu koruma girişimi sırasında servikal stabilitenin sağlanması önemlidir. İlk uygulama soluk borusundaki yabancı cisimlerin temizlenmesi, başa, boyna ve çeneye uygun pozisyonun verilmesidir. Başın ekstansiyonu ve boynun fleksiyonu ile "koklama pozisyonu" denilen pozisyon verilerek ya da özellikle servikal yaralanma kuşkusu olan hastalarda çenenin öne ve yukarı doğru kaldırılması ile hava yolu açıklığı sağlanabilir.Bu işlemler sırasında servikal bölgenin, takılı bir boyunluk ya da dışardan bir kişinin yardımı ile sabitlenmesi gerekir. Entübasyon kararı klinik bulgularla verilir. Hastayı entübe etmeden önce uzmanlar tarafından hava yolunu korumayı zorlaştıran her durum en ince ayrıntısına kadar gözden geçirilir. Entübasyon, hava yolu kontrolünü sağlayamayan ya da yardım almadan soluk alıp verme işlemini gerçekleştiremeyen hastalara uygulanan bir işlemdir. Entübasyon uygulanan hastalar; ameliyat öncesi genel anestezi alan veya ağır bir hastalık geçirdiği için vücudun oksijen ihtiyacını karşılayamayan kişiler olabilir.Ameliyatlar genellikle genel anestezi altında yapılır. Hastaya verilen anestezik ilaçlar vücuttaki diğer kasları olduğu gibi solunumda görevli diyafram kasını da etkisiz hale getirir. Bu nedenle hastanın anestezi altında solunumunu devam ettirme şansı kalmaz. Çoğu hastada entübasyonda takılan endetrakeal tüp, ameliyat bittikten ve anestezi etkisi kaybolduktan sonra çıkarılır. Hasta solunumuna kendi başına devam eder. Ancak hasta açık kalp ameliyatı gibi ağır bir ameliyat geçirmişse veya soluk alıp vermesini engelleyecek ciddi bir rahatsızlığı varsa tüp hemen çıkartılmaz. Hasta bir süre daha ventilatör aracılığıyla solunum yapmaya devam eder.Kişide solunum yetmezliği geliştiği durumda da entübasyona ihtiyaç duyulur. Akciğerlerde ciddi yaralanma olması, şiddetli zatürre, COVİD-19 gibi durumlarda hastanın oksijen ihtiyacını karşılayabilmek için entübasyon işlemine ihtiyaç duyulabilir.Entübasyon İşlemi Nasıl Yapılır?Entübasyon işlemi öncesi hasta anestezi veya sedasyon altındadır veya ağır hastalığından dolayı bilinci tam olarak yerinde değildir. Bu sebepler hastanın ağız ve solunum yolunun daha rahat açılmasına olanak tanır. Entübasyon öncesinde hasta düz bir şekilde sırt üstü yatırılır ve entübasyonu yapacak kişi hastanın başının olduğu tarafa geçer. İşlemi uygulayacak kişi hastanın yüzünü görebilecek şekilde başında durur. Sonra hastanın ağzı nazikçe açılır ve ucunda ışık olan bir cihaz yardımıyla yavaşça boğaza doğru ilerlenir. Dilin solunum yolunu kapatmaması amacıyla işlem sırasında dile basınç uygulanır. Boğaza ilerletilen tüp solunum yollarına kadar ilerletilmeye devam eder ve doğru yere kadar getirilir. Entübasyon tüpü, istenilen yere geldiğinde tüpün içerisindeki küçük balon şeklindeki yapı açılır ve böylece tüpün yeri sabitlenir. Entübasyon işleminin doğru yapılıp yapılmadığının kontrolü için steteskopla hastanın akciğerleri dinlenir. Eğer hastanın akciğerlerinden solunum sesleri alınıyorsa entübasyon doğru yapılmış demektir.
Ağız veya boğazla ilgili yapılacak operasyonlarda, hastanın solunum desteği nazal entübasyon ile sağlanır. Nazal entübasyonda, nazotrakeal tüp adı verilen tüp burundan üst solunum yollarına doğru ilerletilir. Bu sayede hasta ağızla ilgili operasyonlar sırasında burundan ilerletilen tüp ile solunumuna devam eder. Normal şartlarda ağızdan yapılan endotrakeal entübasyon, uygulaması daha kolay bir işlem olduğundan daha sık tercih edilir. Ancak bazı özel durumlarda nazal entübasyon uygulanması gerekebilir.Çocuklarda yapılan entübasyon ya da diğer adıyla pediatrik entübasyon, yetişkinlerdeki ile aynı şekilde yapılır. Ancak çocukların solunum yolları daha dar olduğundan işlem sırasında daha küçük çaplı aletler kullanılması gerekir. Örneğin çocuklarda kullanılan endotrakeal tüp daha küçük çapılıdır. Bu tüpün boyutu, çocuklar arasında da yaşa ve çocuğun boyutuna bağlı olarak bazı farklılıklar gösterir. Çocuklardaki dar hava yolu nedeniyle entübasyon işlemi daha zor hale gelir. Entübasyonu deneyimli bir kişinin, çok dikkatli bir şekilde yapması gerekir. Bazı durumlarda entübasyonu kolaylaştırmak için fiberobtik cihazlardan yardım alınır. Fiberoptik cihaz, entübasyon tüpünün içerisine konulur ve bu cihazdan elde edilen görüntü eş zamanlı olarak dışarıdan monitörize edilir. Böylece tüpün solunum yolunda doğru bir şekilde ilerleyip ilerlemediği görülmüş olur. Tüp istenen bölgeye geldiğinde içerisindeki fiberoptik cihaz çıkarılır ve solunum desteği başlar. Yenidoğan ve bebeklerde entübasyon için nazal entübasyona da başvurulabilir.Hastanın entübasyon ihtiyacı bittikten sonra ekstübasyon işlemine yani tüpü çıkarma işlemine geçirir. Bu işlem için öncelikle tüpün vücut dışında sabitlendiği noktadan ayrılması gerekir. Sabitlenen bu bölge serbestleştirildikten sonra tüpü solunum yoluna sabitleyen balon kısmı söndürülür. Balon da söndürüldükten sonra entübasyon tüpü nazikçe çekilerek vücut dışına çıkarılır. Hasta artık kendi başına soluk alıp vermeye başlar. Ekstübasyon sonrası hasta yakından takip edilir. Hastada herhangi bir solunum sıkıntısı gözlenirse, oksijen saturasyonunda bir düşme olursa farklı solunum desteği uygulamaları gündeme gelebilir.Ekstübasyon sonrası boğazda ciddi ağrı, yutmada güçlük, göğüs ağrısı, nefes darlığı, yüzde şişme gibi belirtileri gösteren hastaların mutlaka bir sağlık görevlisini durumdan haberdar etmesi gerekir.
Entübasyonun Riskleri Nelerdir?Her girişimsel işlemde olduğu gibi hastayı entübe etmek de bazı riskleri beraberinde getirir. Entübasyon süresi uzadıkça bu risklerin ya da komplikasyonların görülme ihtimali artar.Entübasyonun beraberinde getirdiği riskler:
- Diş, dil, ağız ve gırtlakta travma, yaralanma
- Tüpü yanlışlıkla trake (soluk borusu) yerine yemek borusuna ilerletme
- Soluk borusunda yaralanma
- Kanama
- Ventilatörden ayırmada problem yaşama
- Tükürük benzeri salgıları aspire etme (solunum yoluna yanlışlıkla bu maddelerin girmesi)
- Aspirasyona bağlı akciğerde enfeksiyon gelişimi, zatürre
- Boğaz ağrısı
- Seste kabalaşma
- Uzun süreli entübasyonda yumuşak dokuların zarar görmesi olarak sıralanabilir.
Entübasyon Sırasında Beslenme Nasıl Olur?Hastaya uygulanan entübasyon kısa süreliyse, örneğin birkaç saatlik bir operasyon için entübe edilip sonra hemen tüpün çıkarılması planlanıyor ise hastanın beslenme ihtiyacı olmaz. Bu durumda hastadan tüp çıkarıldıktan sonra doktorun önerdiği zamanda hasta normal beslenmesine başlayabilir. Ancak entübasyonun daha uzun süreceği durumlarda hastanın beslenme ihtiyacının giderilmesi gerekir. Bu durumlarda beslenme, damar yolu (IV) aracılığıyla ya da mideye yerleştirilen tüp aracılığıyla yapılır. Damar yoluyla beslenmede hastanın ihtiyaç duyduğu miktarda karbonhidrat, protein gibi makromolekülleri ve sıvıyı içeren bir karışım hazırlanır. Bu karışım hastaya damar yolu aracılığıyla yavaş yavaş verilir. Özellikle hastanın uzun süre entübe kalacağı durumlarda ise hastanın midesine tüp ilerletildiği beslenme yöntemi kullanılabilir. Hastanın ağzından küçük bir tüpün mideye doğru ilerletildiği orogastrik ya da burnundan bir tüpün mideye ilerletiliği nazogastrik yöntemle hasta beslenebilir. Bu yöntemlerde hastanın tüketeceği besinler ince bir tüp aracılığıyla mideye gider. Bu beslenme yöntemleri, normal beslenmeye daha çok benzediğinden özellikle uzun süreli entübasyonlarda kullanılabilir.